با كودكانی كه والدینشان را از دست داده اند چگونه برخورد كنیم؟
به گزارش پرسی بلاگ یك روانشناس كودك و نوجوان ضمن بیان اینكه افرادی كه والدینشان را در كودكی از دست می دهند سه برابر بیشتر از افراد دیگر گرفتار افسردگی می شوند، راهكارهایی درباره نحوه برخورد صحیح با این كودكان ارائه نمود.
مونا فلسفی در گفتگو با ایسنا، با بیان اینكه اگر فردی در دوران كودكی والدین یا یكی از اعضای خانواده اش را از دست بدهد از نظر روانی و جسمانی گرفتار مشكل می شود، اظهار داشت: كودكان در هر سنی، از مرگ درك متفاوتی دارند. در سنین ۰ تا ۲ سالگی به علت اینكه كودكان درك كاملی از مرگ ندارند، جو عاطفی سوگ برایشان آزار دهنده است این در حالیست كه در سنین ۲ تا ۷ سالگی اغلب كودكان خودمحور می شوند و نمی توانند دیدگاه دیگران را در نظر بگیرند، آنها در این دوران فهم ناقصی از برگشت ناپذیری و همگانی بودن مرگ، قطعی علایم فرد پس از مرگ و علت مرگ دارند و آنرا با تعابیری مثل خواب، جدایی و مسومیت توجیه می كنند، اما در سنین ۷ تا ۱۲ سالگی، با آغاز تفكر انتزاعی مرگ را به علل بیرونی ربط می دهند، آنها بر این باور هستند كه تنها افراد پیر می میرند، در ۱۳ سالگی به بعد كودكان به خوبی متوجه می شوند كه مرگ اجتناب ناپذیر است و علل اصلی مرگ را به خوبی درك می كنند.
فلسفی با اشاره به اینكه سن پیش دبستانی، دوران بسیار بحرانی برای سوگ در كودكان به حساب می آید، اظهار داشت: به علت اینكه دركی از مفهوم برگشت ناپذیری درباره مرگ وجود ندارد، كودك در این دوران احساس گناه و خیالبافی می كند، او اینطور می اندیشد كه متوفی بعد از مرگ غذا می خورد و سرما و گرما را درك می كند. آنها این تفكر را در سر می پرورانند كه "چون مامان را اذیت كردم مامان مرد"، اما از سویی دیگر با این احساس كه "اگر كار خوبی انجام بدم مامان زنده میشه" تفكرات جادویی در سر می پرورانند.
به قول وی، طبق پژوهش های انجام شده در زمینه سوگ كودكان، افرادی كه والدینشان را در كودكی از دست داده اند سه برابر بیشتر از افراد دیگر گرفتار افسردگی می شوند كه در این زمینه عملكرد و رفتارهای مراقب از كودك در سازگاری با مرگ والدینش تاثیر قابل توجهی دارد.
این روانشناس با اشاره به اینكه كودكانی كه سوگ را تجربه می كنند زودتر از سایر كودكان به مرحله شناختی می رسند، تصریح كرد: عدم صحبت درباره مرگ و سوگواری پیش آمده برای كودك نه تنها غم او را برطرف نمی كند بلكه این مورد را پیچیده تر می كند، در این مرحله باید به سوالات كودك پاسخ داد. اگر كودكان در این دوران پاسخ سوالاتشان را دریافت نكنند مضطرب می شوند، امكان دارد در این دوران كودكان بازی كنند و این به آن معنا نیست كه كودك مرگ را متوجه نشده است و شادمانی می كند، بلكه او درحال مقابله است چونكه او با بازی كردن احساسات خویش را تخلیه می كند.
ایشان در ادامه به تاثیرات روانی و جسمانی سوگ والدین در كودكان اشاره نمود و اظهار داشت: بی اشتهایی، نقص توجه، مشكل در تصمیم گیری، افكارهای منفی، پرخاشگری، مشغله ذهنی و نگرش منفی، خشم، غمگینی، تنهایی، ناامیدی، اضطراب، تپش قلب، كم خوابی، كابوس های شبانه، خودادراری، چسبندگی به افراد بازمانده، نیاز مداوم به بغل كردن و نوازش كردن، گوشه گیری، سكوت ممتد و طولانی، افت تحصیلی، فراموشكاری، افكار خودتخریبی، احساس گناه، تنگی نفس، احساس كرختی، ضعف عضلانی، درد معده، خشكی دهان و خستگی از تاثیرات جسمانی و روانی سوگ در كودكان تلقی می شود.
این روانشناس كودك و نوجوان در پاسخ به این سوال كه آیا كودكان می توانند در مراسم سوگواری عزیزشان شركت كنند؟ پاسخ داد: شركت كردن یا نكردن كودك در مراسم سوگواری نباید با اجبار باشد. نظر كودك و شرایط سوگواری در این زمان بسیار مهم می باشد و اگر امكان دارد اتفاقات دل خراشی رخ دهد بهتر است كودك در مراسم حضور نداشته باشد.
وی سن كودك را برای حضور وی در مراسم سوگواری مهم دانست و اظهار داشت: اگر كودكان در مراسم شركت نكردند بهتر است. در مراسم شبه سوگواری مانند مراسم ختم حضور داشته باشند، اما در هر حال بهتر است كودك را در مراسم سوگواری شركت دهیم.
بنابر اظهارات فلسفی شیوه های مقابله با سوگ ناشی از مرگ عزیزان در كودكان متفاوت می باشد، برخی كودكان با بازی، خشم، انزوا طلبی، گریه و.. غم درونی خویش را بروز می دهند اما به صورت كلی مراحل سوگواری در كودكان با انكار، خشم، چانه زنی، افسردگی و پذیرش تمام می شود.
این روانشناس در ادامه به عرضه راهكارهایی جهت كاهش غم و اندوه پرداخت و اضافه كرد: ابراز هیجانات كودك در سوگ می تواند كلامی یا غیركلامی، مستقیم یا غیر مستقیم باشد در همین راستا بزرگسالان می توانند از كودكان بخواهند كه درباره فرد متوفی داستان بنویسند، با او نامه نگاری كنند، در صورت دلتنگی او را به مزار فرد متوفی ببرند. این روش ها سبب می شود كه كودك هیجانات خویش را در سوگ ابراز كند.
بنابر اظهارات فلسفی، باورهای غلطی درباره سوگ كودكان مانند اینكه "كودكان نباید در مراسم سوگواری شركت كنند"، "كودكان كوچكتر از آن هستند كه بتوانند سوگواری را درك كنند"، "كودكی كه اخیرا یكی از والدین خویش را از دست داده اما خویش را با بازی سرگرم می كند سوگ را نمی فهمد"، "بروز غم و اندوه بزرگترها در كودكان اثرگذار نیست"، "تجربه سوگ و پیمودن مراحل عاطفی آن برای همه یكسان است"، "كودكان در آینده سوگ و غم از دست دادن والدین خویش را فراموش می كنند"، نباید در مقابل كودكی كه والدینش را از دست داده گریه و درباره متوفی صحبت كرد"، "كودكان نباید در مواجهه با سوگ گریه كنند" و … وجود دارد، این درحالیست كه سوگواری بخشی از التیام غم و اندوه ناشی از مرگ عزیزان به حساب می آید.
فلسفی اعتقاد دارد كه گرچه نباید با سوگواری شدید كودكان را وحشت زده نماییم اما از طرفی هم نباید این مسئله را در مقابل آنها بی اهمیت جلوه دهیم. در زمینه مرگ باید به كودك توضیح داده شود كه بزرگترها هم احتیاج به گریه كردن دارند، در غیر این صورت آنها كنجكاوانه تغییرات خلقی بزرگسالان را درك می كنند.
وی با اشاره به اینكه كنجكاوی كودكان درباره مرگ طبیعی است و نباید بزرگسالان از پاسخ دادن به آن فرار كنند، اضافه كرد: بهتر است از اتفاق پیش آمده استفاده نماییم و به كودك كمك نماییم تا بتواند با غم از دست دادن دیگران روبه رو شود، امكان دارد درباره سوگ برای كودكان سوالاتی مطرح شود كه باید با جواب های آسان و ساده او را آگاه سازیم.
طبق اظهارات این روانشناس آنچه كه كودكان خردسال باید درباره مرگ بدانند توقف تمام كارهای جسمانی است و در صورتیكه آنها درباره زمان مرگ خود كنجكاوی كردند می توان اینطور پاسخ داد كه "هیچكس نمی داند چه زمانی می میرد، اما همه ما زمان زیادی را زندگی می نماییم و من مطمئن هستم تو تا زمانی كه پیر شوی زندگی می كنی". ذكر این نكته ضروری می باشد كه باید به پرسش های كودكان مطابق با قدرت درك آنها و به صورت واقع بینانه پاسخ داده شود، باید به كودكان اطمینان خاطر دهیم كه مرگ بعنوان تنبیه در مقابل رفتار اشتباه نیست و نباید رنج مرگ را با گناه، تنبیه الهی و مجازات مرتبط دانست، همینطور نباید از تعبیر و تفسیرهای فلسفی و مذهبی برای كودكان كم سن و سال استفاده گردد.
فلسفی افزود: صداقت و صراحت گفتار باید در شرایط سوگ كودكان مورد توجه قرار گیرد چونكه كودكان می توانند نیات پنهانی والدین را از پس گفته های آنها درك كنند، ازاین رو به كار بردن جملاتی مانند اینكه "فرد متوفی به سفر طولانی رفته و هیچگاه باز نمی گردد"، دروغ آشكار و بی اساسی است. این درحالیست كه به صورت كلی نزدیكان اعضای خانواده فرد متوفی قصد دارند حقیقت مرگ را پنهان كنند كه دیر یا زود نتایج ناگوار این عدم صداقت در رفتار كودكان مشاهده خواهد شد؛ بنابراین باید حقیقت را آنگونه كه وجود دارد باتوجه به ظرفیت و خلقیات كودك صادقانه بیان كرد.
وی با اشاره به اینكه در توضیح مرگ به كودكان باید از هرگونه فریب و تحریف واقعیت پرهیز كرد، خاطرنشان كرد: می توان با به كار بردن جملاتی مانند "همان طور كه گلها می میرند آدمها هم روزی می میرند" كودك را آگاه نماییم، این درحالیست كه به كار بردن جملاتی مانند "مردن شبیه خوابیدن است" او را گرفتار كابوس های شبانه و اضطراب می كند".
این روانشناس در ادامه اظهار نمود: اغلب بزرگسالان در زمان فوت والدین كودك جملاتی مانند "والدین ات به مسافرت طولانی رفته اند"، "خدا آنها را به آسمان برده چون آدمهای خیلی خوبی بودند" بهره می گیرند و به دنبال آن كودك عاجزانه از خداوند درخواست می كند كه والد از دست رفته را به او بازگرداند، او از خدا انتظار دارد كه به درخواست او پاسخ مثبت داده شود و این امر سبب می شود در دوره های بعدی رشد، مشكلاتی در اعتقادات او ایجاد شود.
فلسفی در ادامه به همدلی و "مشاركت در احساسات كودكان" اشاره نمود و اظهار داشت: همانطور كه بزرگسالان در مواجهه با اتفاقات ناگوار نیازمند همدلی و همدردی هستند، كودكان هم به بیان احساسات خود نیازمندند، باتوجه به اینكه نقش والدین در تلطیف و تعدیل احساسات كودكان بسیار موثر است، بزرگسالان باید شرایطی را فراهم نمایند كه كودك بتواند فشارها، ناراحتی ها و درد و دلهایش را آزادانه برون ریزی كند. این درحالیست كه در بعضی مواقع مشاهده می شود كه بزرگسالان احساسات واقعی كودك را نادیده و به تمسخر می گیرند البته فلسفی اعتقاد دارد كه عوامل ایجاد كننده سوگ در كودكان تنها به مرگ والدین بستگی ندارد، بلكه مرگ حیوان خانگی، طلاق، نقل مكان، مهاجرت، در معرض تهاجم قرار گرفتن هم می تواند باعث بروز غم و اندوه در كودك شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب