نقی معمولی و میراثی که شده حکایت پز عالی و جیب خالی!
پرسی بلاگ: به بهانه قسمتی از سریال پایتخت و داستان خواندن شعر رودکی در مقابل میهمانان تاجیک، نگاهی می نماییم به ادعا و مدعیان ایران گرایی و فارسی سازی و فاصله حرف تا عمل.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب: شب گذشته (۱۷ فروردین) سیزدهمین قسمت از مجموعه تلویزیونی «پایتخت» پخش گردید. قسمتی که در آن خانواده داماد تاجیکستانی نقی معمولی وارد ایران شدند. در بخشی از این قسمت زمانیکه همه دور هم نشسته اند کتابخانه پشت سر پدر داماد نقی می شکند و برخی از کتاب ها روی سر آنها می ریزد. به صورت اتفاقی یکی از کتاب ها، مجموعه اشعاری از رودکی است و خانواده تاجیک با ذوق فراوان از رودکی یاد می کنند و شعر مشهور «بوی جوی مولیان آید همی / یاد یار مهربان آید همی» را با هم می خوانند. در ادامه وقتی از نقی می خواهند که شعری از رودکی را بخواند به تته پته می افتد و با کمک هما از زیر ماجرا فرار می کند.
این تصویر که در خود تلنگر محکمی داشت هر بیننده دقیقی را به عمق نقدی که سازنده سریال در آن گنجانده می برد. این نکته که ما با وجود ادعای بسیار زیادمان در دفاع از فرهنگ ایرانی و زبان فارسی یک بیت از اشعار پدر شعر فارسی در ذهن نداریم. در رابطه با شناخت بیشتر یا حفظ بودن تعداد بیشتری از اشعار او و دیگران شاعران نامور ایرانی که بهتر است حرف نزنیم. این در شرایطی است که این صحنه از سریال «پایتخت» نه اغراق آمیز بود نه غیرواقعی، بلکه مردمان تاجیکستان و هم زبانان آن سوی مرزهای ما، به صورت ویژه علاقه و ارادت بسیاری به زبان فارسی و شاعران فارسی زبان دارند. آنها که تجربه حضور در بین مردمان تاجیکستان دارند، این نما از مجموعه تلویزیونی پایتخت را تأیید می کنند که آنها با حالتی شیفته وار شعر و شعرای فارسی را پیگیری می کنند.
این صحنه را بگذاریم در کنار اتفاقاتی که اینروزها به اسم پشتیبانی از میراث معنوی زبان فارسی و میراث فرهنگی ایران زمین در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود. مردمانی که احتمالا علاقه مندی شان به فرهنگ و زبان فارسی از عمق دلشان است، ولی برای ارتقا و شناخت آن تلاشی نمی کنند. دانش آموزانی که به جای فهمیدن، مفهوم ساده ترین ابیات سعدی را از روی شماره و توضیح معلم حفظ می کنند؛ در نوروز و شب یلدا دیوان حافظ می گذارند روی سفره های هفت سین و یلدا و جالب تر این که فال هم می گیرند ولی نمی توانند همان غزل را درست بخوانند، نام فرزندانشان را از شاهنامه برمی دارند اما حتی نمی دانند این شخصیت خوب بود یا بد، حتی یک بیت از اشعار شعرای فارسی زبان را نمی توانند از روی کتاب درست بخوانند، از حفظ خواندن آن بماند. به اسم علاقه مندی به میراث باستانی صدمه می زنند و…
البته مقصر بخشی از این بی اطلاعی و ندانستن جمعی بر گردن رسانه ها و نظامی آموزشی است، که بر اثر کم کاری و بی عملی، زمینه ساز فاصله گرفتن عموم از مفاهیم پرارزش ملی و میهنی شده اند؛ قصه و حکایت و افسانه و شعر و مثل و ترانه کم نداریم، ولی چقدرش در کتاب های درسی یاد داده می شود؟ یا چطور یاد داده می شود که حاصلش این شده، که نتایج آزمون بین المللی پرلز چندین سال است نشان داده است دانش آموزان ایرانی در توانایی خواندن، پایین تر از معیار بین المللی هستند و کشورمان جزو کشورهای انتهای جدول در این آزمون است؟
کوتاهی نهادهای آموزشی توجیه کننده وضعیت فعلی نیست و وظیفه فردی هر کدام ما بر جای خود باقی است، این که ادبیات باید بشود جزئی از آداب زندگی ما، شیوه زیست و تربیت و اندیشه ما؛ نباید فراموش کرد که همین مردم تاجیکستان سال ها زیر سلطه فرهنگ حاکم بر شوروی بودند، که با هرگونه خرده فرهنگ بومی مقابله می کرد؛ ولی با این وجود آنها از علاقه شان به این فرهنگ چیزی کاسته نشد و خویش را به هر طریقی به این میراث معنوی تاریخی متصل کردند. فهمیدند برای بودن، باید به گنجی که در جانشان نشسته است دست بگذارند تا در جستجوی هویت به گدایی نیفتند. نباشد که بشویم آنطور که شاه نعمت الله ولی می گوید:
ای در طلب گره گشایی مُرده، در وصل فتاده وز جدایی مرده، ای بر لب بحر تشنه در خواب شده، ای بر سر گنج وز گدایی مرده
برگردیم به بروزات خیلی از ما در شبکه های اجتماعی، که گواه خوبی است بر این که خیلی از ما که ادعای وطن دوستی داریم و خویش را میراث دار زبان فارسی می دانیم و اصرار بر پارسی بودن کلمات داریم و دنبال پاکسازی زبان از لغات تازی هستیم، میان حرف تا عملمان فاصله معناداری وجود دارد. نمی دانیم اسلام را از تازیان گرفتیم ولی فرهنگشان را نه، ایرانی بودن مان را به لطف نادره کاران ادب و فرهنگ و دانش مان نگهداشتیم و با گوهر اسلام آراسته تر شدیم. در شناخت شاعران بزرگمان آنقدر اهمال کرده ایم که فردوسی و مولوی و سعدی و حافظ و خیام و ناصرخسرو و… برایمان اسامی چند خیابان و میدان است که در یکی دلار می فروشند و در یکی حبوبات و در یکی دانشگاه پلی تکنیک سابق و امیرکبیر فعلی است و میز و صندلی فروشی های حسن آباد و در یکی هواکش و سیستم های مکنده و شیرآلات. شاعران را اگر نگویم هیچ، کم می شناسیم؛ ادیبان و نویسندگان کهن و معاصر بماند.
امروز غالب ما کسی از سعدی چند بیت یا حکایت تعلیمی بوستان و گلستان به یاد ندارد، دو بیت شاهنامه را درست و درمان نمی تواند از رو بخواند، منظور تشبیه و استعاره های خسرو و شیرین و هفت پیکر و لیلی و مجنون را نمی دانیم و در خواندن دو خط سفرنامه اسامی شهر های آشنا را هم نادرست می خوانیم. در حالیکه مردمانی مانند مردمان تاجیکستان که در حوزه تمدنی ایران بزرگ قرار می گیرند بعنوان خواهران و برادران معنوی ما توجه بیشتری به این میراث دارند و در حفظ و اشاعه آن بین نسل های جدیدتر خود تلاش بیشتری می کنند. شعر در دهان کودکانشان نُقلِ تَر است و قند و شکر. در حرف زدن عادی شبیه اند به پدربزرگ ها و مادربزرگ های ما، شیرین و آهنگین و پر از مَثَل و مثال؛ آنقدر که نمی توانی دوستشان نداشته باشی.
نقی معمولی که ظاهراً خیلی هم معمولی نیست در این قسمت تلنگری به بیننده هوشمند زد که مطابق با توانمان ادعا نماییم _و یا بهتر_ که بدانیم بر سر چه گنجینه ای نشسته ایم. به قول سعدی:
مرد باید که گیرد اندر گوش
ور نوشته است پند بر دیوار!
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب