گروه داستانی خورشید بررسی كرد؛
آیا اوراد نیمروز یک رمان اسطوره ای است؟
پرسی بلاگ: در رمان اوراد نیمروز اژدرمار بزرگی که در سرچشمه آب که خود نشان زندگی است خانه کرده، نگهبان زندگی، زایش و برکت است. با این اوصاف داستان طوری پیش نرفته که به اسطوره قلاب شود.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: گروه داستان خورشید در چهاردهمین نشست خود که با حضور فاطمه نفری، مرضیه نفری، سیده عذرا موسوی، سیده فاطمه موسوی، مریم مطهری راد و سمیه عالمی انجام شد، رمان «اوراد نیمروز» نوشته منصور علیمرادی (منتشر شده توسط نشر نیماژ) را مورد ارزیابی و نقد قرار داد.
اوراد نیمروز داستان جوانی به نام محسن بهمنی است. او اهل تاریخ است، همسر همراهی ندارد و این عدم همراهی آنقدر جدی است که فرزند حاصل از این زناشویی نه چندان لطیف را به عمد و پیش از تولد کشته است. بهمن به کویر می زند تا آنچه را که تأثیر زنده ماندن فرزند عمرولیث در سرنوشت ایران می داند، ثابت کند؛ آن هم درست در روزی که همسرش درخواست طلاق داده است. حالا این که چرا می خواهد این مهم را ثابت کند و به چه کسی، داستان باید بگوید و ما در این نقد و بررسی در پی آنیم که آیا نویسنده از عهده اش برآمده یا نه!
چشم نوازی نثر در آغازین صفحات داستان
فاطمه نفری بحث را با بررسی نثر رمان شروع کرد: «در شروع داستان، نثر درخشان به نظر می آید، نویسنده از آرایه تشخیص یا جان بخشی به اشیا و همین طور توصیف هایی بکر استفاده می نماید و متن را زینت می بخشد، اما هرچه پیش می رود، این نقطه قوت، تبدیل به نقطه ضعف می شود. بازی های زبانی با شروع دیرهنگام قصه اصلی، خواننده را خسته می کند و کار به جایی می رسد که از صفحه ۶۰ تا ۹۰ زمانی که بهمن، در بیابان گم شده و گرفتار بی حالی و هذیان است، تا جایی که مرد بیابانی او را بیابد و نجاتش دهد، حدود ۲۰ صفحه کاملاً اضافه به نظر می رسد! یا در صفحه ۲۱۵ مخاطب دیگر تحمل توصیف های تکراری، فضاسازی های مشابه و اطوار زبان را ندارد. دلیل عمده این اتفاق محتواست. هرچه در دل ماجرا پیش می رویم این نثر خاص، ضرورتش را از دست می دهد.»
مریم مطهری راد در تکمیل این بحث افزود: «نویسنده اوراد نیمروز در کلمه پردازی متبحر است، می تواند توصیفات را سوار کلمات و کلمات را سوار مفاهیم کند و جلو ببرد و به این خوبی بگوید: «نیمی از سکه مسین خورشید در قلک کلوت ته کویر گیر کرده بود.» اما همین کلمه پردازی به اغراق می رسد و خط داستانی را مبتلا به اختلال می کند. بااینکه بسیاری اوراد نیمروز را اثری تاریخی و اسطوره ای دانسته و تلویحاً آنرا در این ژانر قرار داده اند؛ ولی برای فهم این که رمان در چه ژانری قرار دارد، ناگزیر باید خط داستانی را دنبال نماییم.
بهمن محسنی قهرمان رمان اوراد نیمروز به دل بیابان زده است، غرولندهایش نشان داده است از زندگی روزمره خسته و از همسرِ فرزندسقط کرده اش هم دلخور است. به دنبال شخصیتی تاریخی پا در بیابان نهاده و با فرضیه مبهمی جلو می رود. او دائم می گوید: اگر پسر عمرولیث، ملک محمد زنده بود چه می شد؟ ادعا می کند اگر او زنده بود تاریخ شکوهمندی رقم می خورد و چه بسا مسیر به سمت بهتری پیش می رفت. آیا نویسنده این مورد را به عنوان فرضیه برای تاریخ عنوان می کند؟ آیا برای تاریخ می شود فرضیه آورد؟ فرضیه تاریخی را در کدام لابراتوار باید به معرض آزمایش برد و چطور می شود ثابت کرد؟
در مورد هرجایی از تاریخ می شود گفت اگر اینطور نمی شد و آن طور می شد چقدر اوضاع فرق می کرد ولی هیچ چیز قابل اثبات و مطالعه نیست. بدین سبب نویسنده دنبال اثبات چه چیزی است و چه چالشی را دنبال می کند؟ او می خواهد قبر ملک محمد را پیدا کند و البته بعد از درنوردیدن فراز و نشیب و پشت سر گذراندن فرایندی نه چندان پرحادثه و دراماتیک قبر را پیدا می کند ولی درست وقتی به هدفش می رسد و قبر را می یابد، درخواست قلیان می کند! اینجاست که خواننده را با این سوال به خودش وامی گذارد که بعدش چه می شود؟ با قبری که دیگر چیزی از جسدش هم باقی نمانده چه کار می خواهد بکند؟ اگر خط داستانی رمان طوری جلو می رفت که بطورمثال ملک محمد زنده بود و فلان کار را می کرد و از فلان کار جلوگیری می کرد، جریان فرق می کرد. آن وقت رمان در گونه «تاریخ جایگزین» جلو می رفت و اتفاقاً جالب می شد؛ ولی داستان در این راه حرکت نکرده است و با این حساب، رمان، تاریخی محسوب نمی گردد.»
سیده عذرا موسوی در ادامه بحث به پیرنگ پرداخت: «از ایرادات اساسی اوراد نیمروز پیرنگ است. بهمن دانشجوی دکتری و به زعم خود کارشناس تاریخ، بنا دارد با وجود مخالفت استاد و تاکید او بر «عجیب وغریب بودن ایده اش» (ص ۲۹) و «رمانتیک بودن برخوردش با تاریخ» و «بی اهمیت بودن نظرش برای تاریخ درباره دودمان عمرولیث» (ص ۱۲۵)، موضوع رساله دکتری خودرا -که قاعدتاً باید از هفت خان رستم و تأیید گروه و استاد راهنما و مشاور و داوران و شورای پژوهش و چه وچه بگذرد- درباره تبار صفار تعیین کند و به جهت اینکه وجود روستا و قبر خواجه ملک محمد را ثابت کند، از وسط کویر لوت بگذرد؛ حتی اگر عالم و آدم با نظرش مخالف باشند.
او در محاجه با استادش که می گوید، «اینکه عمرولیث بچه داشته یا نداشته چه گره ی از تاریخ باز می کند.» این نکته را موضع مهمی قلمداد کرده و آنرا به فلسفه تاریخ نسبت می دهد. ولی آیا اساساً می توان درباره فرضیاتی که امکان اثبات یا رد آنها وجود ندارد تحقیق علمی کرد و یا رساله دکتری نوشت؟ و اصلاً به قول استاد، این بحث ها چه گره ی از مشکل چه کسی باز می کند؟ گیرم که بهمن، روستا و مقبره ملک محمد را بیابد و وجود او را در مقطعی از تاریخ اثبات کند، این مورد که بر «اگر» های ذوقی و حسی او بنا شده به چه کار فلسفه تاریخ می آید؟»
اقلیم و جغرافیای اوراد نیمروز
مرضیه نفری در این باب اشاره کرد: «نویسنده اقلیم خاصی را برای داستان برگزیده است تا ما را متوجه آن سرزمین و ظرفیت هایی که در آن اقلیم وجود دارد کند اما آیا موفق است؟ خواننده با دنیایی خیالی و گاه افسانه ای که مقرر است او را به سرزمین ناشناخته ای ببرد مواجه است؛ سرزمین سیستان، با فضایی بکر و ناب. اما در ادامه روند داستانی بسیار کند می شود. تعلیق شکل نمی گیرد. نویسنده به تاریخ و کویر تعلق خاطر دارد ولی موفق نشده از آن استفاده بجا و درست کند. با این اوصاف مخاطب عام کار را نیمه رها می کند و مخاطب خاص به علت باورپذیر نبودن با داستان همراه نمی گردد. رفت و برگشت های داستانی گیج کننده است و گاهی بدون هیچ پلی، از آینده به گذشته می رویم و سردرگم می شویم. شاید بتوانیم فقدان پیش داستان را در اینجا مؤثر بدانیم. خواننده نیاز دارد زندگی شخصیت اصلی را تفحص کند و او را بشناسد. چرا و چگونگی کارهایش را بداند اما هر چه به عقب برمی گردیم، نمی توانیم دلیل کارهای فعلی شخصیت را کشف نماییم بعد از بهمن فاصله می گیریم و همراهش نمی شویم. در حقیقت زمان حال داستان، دراماتیک و باورپذیر نیست. اما صحنه هایی را که از گذشته و بصورت واقعی و داستان رئال روایت می شود، می توان دوست داشت. مثل صفحه ۲۱۸ و صحبت با سیگارفروش افغان اما بهمن چندجا بصورت خیالی و زبان عامیانه با ملک محمدخان صحبت می کند که حذف این بخش ها هیچ خللی به کار وارد نمی نماید. همین طور بخش های شاهنامه هم قطعاتی جدا افتاده از داستان هستند که با کار چفت نشده اند.»
افسون کویر، حقیقت یا افسانه؟
سیده فاطمه موسوی با جمله ای که از آلفونس گابریل در پیشانی کتاب نوشته شده است نقد را آغاز کرد و اظهار داشت: «کسی که گرفتار افسون کویر شد تا انتهای عمر رهایش نخواهد کرد. این جمله هم به تصورات خواننده ای که هنوز کتاب را نخوانده جهت می دهد و هم به نحوی سرنوشت قهرمان داستان را پیش روی خواننده داستان قرار می دهد؛ او یا در کویر خواهد مرد و یا در کویر خواهد ماند. در میانه داستان که او توسط شابان از مرگ در کویر رها می شود، خواننده به این نتیجه می رسد پس قهرمان داستان یعنی بهمن در کویر خواهد ماند و همین تلاش باارزش نویسنده برای رقم زدن پایانی غافلگیرکننده را تحت تأثیر قرار می دهد.»
زمان و موازنه رابطه انسان و طبیعت
سمیه عالمی نیز از اختلاط زمان و زبان داستان در اوراد نیمروز اظهار داشت: «ما به همان اندازه که بازی با زمان را در کار می بینیم، با بازی زبانی مواجهیم. شخصیت های امروزی به زبان زمانه خودشان حرف می زنند و شخصیت تاریخی با زبان زمانه خودشان. با این اوصاف ما با یک اختلاط زمانی-زبانی مواجهیم که در ظاهر می تواند کار را برای مخاطب متفاوت کند اما هنر نویسنده در فرم درست از آب در نمی آید و آنچه بیشتر جلب توجه می کند هم شانه بودن داستان با کویر است.
سرزمین ایران در نوار بیابانی کره زمین است، دو کویر بزرگ را در مرزهای خودش جا داده و شهرهای زیادی دارد که آب وهوای خشک دارند. اوراد نیمروز داستانی است که نویسنده اش چارچوب آنرا بر کویر پی ریزی کرده؛ حضور قنات و کاریز، ازدواج زن با قنات، حضور مار و نگهبانی او از رود در داستان که جملگی نمادهای کویرند، درک شرایط جغرافیایی را برای مخاطب سهل تر می کند. این هم نشینی داستان با طبیعتِ یک سرزمین، ذاتاً امتیاز است؛ آن هم در داستان فارسی که ارتباطی بین ادبیات و طبیعت سرزمینی برقرار نشده است. نویسنده مواجهه انسان و طبیعت و موازنه آنرا به تصویر کشیده؛ گاهی طبیعت به تسخیر انسان درآمده و گاه انسان به دام طبیعت افتاده است اما این که نویسنده توانسته از مواجهه کویر و انسان ایرانی، رمان دربیاورد محل بحث است. و سوال جدی اینجاست که آیا نویسنده موفق بوده از «چه می خواهد» و «چرا می خواهد» بهمن به عنوان انسان ایرانی در جدال با کویر، رمان خلق کند؟»
باورناپذیری شخصیت اصلی
فاطمه نفری در ادامه به روایت، راوی و شخصیت در داستان پرداخت و اظهار داشت: «روایت خاص سوم شخص داستان، فرق زیادی با دیالوگ های شکسته و امروزی و عامیانه اثر دارد. به حدی که گاهی خواننده متعجب می شود آیا این دیالوگ از دهان بهمنی درآمده که راوی سوم شخص، او را شخصیتی تاریخ خوانده و عاشق فرهنگ و تاریخ کهن معرفی کرده؟
شخصیت پردازی بهمن، باورپذیر نیست. ما از گذشته بهمن چیزی نمی دانیم که بفهمیم بهمن از روی لجبازی با همسرش و یا بچه بازی یا کنجکاوی و یا علاقه مفرط به تاریخ به دل کویرلوت زده یا واقعاً به دنبال گمشده ای در دل تاریخ است؟ با داستان پیش رو حالت اول محتمل است. هیچ تحولی در شخصیت بهمن و یا زندگی مشترک او مشاهده نمی گردد. شخصیت پردازی همچون نثر، با نخی نامرئی به محتوا و درون مایه اثر وصل است. و دقیقاً به علت این که اثر فاقد محتوایی عمیق است.
اهمیت مرگ ناگهانی در اثر بیماری آن هم در زمانه ای که اینگونه مرگ ها فراوان بوده مشخص نمی باشد. اختتام داستان و ماندگاری قابل حدس بهمن در کویر و شباهتش با خواجه ملک محمد در این مورد چه معنایی دارد؟ به عبارت دیگر نخ تسبیح در این اثر پاره است و بنابراین سایر عناصر داستان هم زیبایی و کارکردشان را از دست می دهند.»
آیا اوراد نیمروز یک رمان اسطوره ای است؟
پاسخ مریم مطهری راد به این سؤال منفی است: «داستان طوری پیش نرفته که به اسطوره قلاب شود و اسطوره گره از کارش باز کند. شاید گاهی اشاره ای نمادین به آب، خاک یا هرچیزی شده باشد ولی اسطوره نه! حتی به نظر من ژانر، واقعگرا هم نیست؛ چونکه با یک راوی_ قهرمان نامطمئن و اوهام زده مواجهیم. قهرمان هذیان گویان جلو می رود، آدم ها را می بیند، با آنها حرف می زند گاهی آنها جوابش را می دهند گاهی جواب نمی دهند. در زمان حال به گذشته می رود و در گذشته جواب آدم های حال اکنونش را می دهد. خواننده چطور باید به این قهرمان که راوی محدود به ذهن دنبالش راه افتاده اعتماد کند؟
به نظر می رسد این جریان اوهام پردازی که در بعضی کارها شکل گرفته تحت تأثیر بوف کور صادق هدایت باشد آنطور که راز و رمزگونه گی را به سمت ابهام و اوهام می برند در صورتی که داستان حتی در اوهام هم نباید خواننده را تنها بگذارد. بدین سبب به نظر می آید اوراد نیمروز در ژانر سردرگم است.»
نمادها و نشانه ها
سیده فاطمه موسوی در ادامه بحث اسطوره شناسی ضمن اشاره به نمادها و نشانه ها اظهار داشت: «مار در اساطیر اقوام و ملل مختلف همچون مصر و هند تا مدت ها نماد برکت، حاصل خیزی و زایش بوده و همین طور نقش نگهبان زندگی و سلامت جان و حتی ثروت را برعهده داشته است. به نظر می آید که در این داستان اژدرمار بزرگی که در سرچشمه آب که خود نشان زندگی است خانه کرده، نگهبان زندگی، زایش و برکت است. ارتباط دخترک با مار ارتباط نزدیکی است و آن چنان که از داستان دریافت می شود مقرر است دخترک نیز نقش نگهبان زندگی را بگونه ای دیگر برعهده داشته و نماد زایش و برکت باشد. اما آیا این اختلاط افسانه و اسطوره و نشانه ها به نتیجه ای واحد رسیده اند؟
ادامه داستان این ذهنیت را تقویت می کند؛ آن جا که داستان از تاریخ به افسانه پل زده و با آن گره می خورد. نویسنده در صفحه ۱۵۸ کتاب درباره دیدار بهمن با ملک محمد سخن می گوید و ملک جوان مرگ را اینگونه توصیف می کند: «پرسید: شما کی هستین؟ و به ریش سفید و صورت جوانانه وی در زیر خرمن مو دقیق شد، به انحنای شانه ها و خال ظریفی که زیر چشم چپش داشت…» و در صفحه ۱۵۹ ملک در جواب بهمن که باردیگر از او می پرسد شما واقعاً کی هستید، می گوید: «همان آدم که شما در پی اش بودید.» اما بعد از آن اتفاق تعجب آور دیگری رقم می خورد. آن جا که میرخلیل اهتمام در متقاعد کردن بهمن برای ماندن در کویر و ازدواج با دخترک دارد: «می دونی باباش سال ها پیش، خیلی خیلی سال ها پیش یه روز از دل همین کویر پیدا شد. از سینه غبار. حالا از کجا؟ کسی چه بدونه. حالا چه کاره بود؟ کسی نفهمید. همین جا زن گرفت و موند. بعدش هم یهو رفت که رفت. کسی نفهمید خورد زمین شد، یا برد آسمون.» (صفحه ۱۹۸) و در جواب بهمن که می پرسد کجایی بود، می گوید: چه بدانم، مرد خوش سیمای کشیده قامتی بود، موهای بلندی داشت.» بهمن متعجب می پرسد: «واقعا؟» «بله قربون. دخترش هم بیشتر به خودش رفته» اما جمله ای که موید این مساله است از زبان بهمن جاری می شود: «زیر چشم چپش خال کوچکی داشت میر…» و میر حیرت زده می پرسد: «الله اکبر تو از کجا می دونی؟» (صفحه ۱۹۹- ۲۰۰)
پدر دخترک همان ملک محمد جوان مرگی است که بهمن اصرار دارد اگر زنده می ماند ایران را به شکوه و جلال می رساند. پدری که یک روز از سینه غبار پیدا شده، دخترکی را به وجود آورده و بعد ناپدید شده است. و حالا بهمنی که از دنیای مدرن کنده شده مقرر است به جبر و اصرار شابان به همسری دخترک زیباروی ملک جوان درآید. می توان گفت جبر تاریخ یا حتی همان افسون کویر به کمک این مساله می آید و در زمانی که بهمن از کویر می گریزد و همه چیز آماده است تا او به تهران و دنیای مدرن بازگردد، با تهدید شابان باردیگر گام در دل تاریخ و سرنوشتی می گذارد که خود به سراغ آن آمده. آیا مقرر است نسل بهمن در آن دنیای مدرن منقطع شده و از نسل ملک جوان مرگ ادامه یابد و سرنوشت تازه ای برای ایران رقم بخورد؟»
منطق لرزان روایت
در ادامه سیده عذرا موسوی درباره منطق داستان اضافه کرد: «بهمن در قامت یک پژوهشگر با سابقه سفر در کویر به دل کویر می زند، بدون این که ابزار لازم برای یک سفر تحقیقی مثل لپ تاپ، پاوربانک، دوربین فیلمبرداری و عکس برداری، حافظه جانبی، پنل شارژ خورشیدی و باتری اضافی گوشی همراه را داشته باشد. همان شروع سفر، بعد از چند تماس کوتاه با پریسا، گوشی بهمن که یادش رفته آنرا شارژ کند و اتفاقاً باتری اضافی را هم جا گذاشته! خاموش می شود و خیال نویسنده، بهمن و مخاطب را تا اختتام راحت می کند و متأسف است که باتری گوشی تمام شده؛ وگرنه عکس ها می گرفت و مقاله ای در خور می نوشت و کنفرانس شایسته ای برگزار می کرد. (ص ۱۲۵ و ۱۲۶) حال آنکه بهانه روایت داستان، همین سفر تحقیقاتی است.
چه طور ممکنست در بعضی از منابع قرن چهارم ذکری از گندم بریان رفته باشد و عبدالقادر دامغانی شرح مفصلی درباره زیارتگاه کوه خواجه ملک محمد نوشته و حتی اشاره کرده باشد که روزگاری پیری خوشنام در آن مکان مقیم بوده و زوار خیلی از هند و هرات داشته، ولی اشاره ای به مقبره ملک محمد که در کنار آن قرار دارد و اتفاقاٌ متعلق به قرن سوم است، نکرده باشد؛ به نحوی که بهمن برای اثبات ادعای خود مجبور به سفر شود؟ جالب این که امکانات بهمن در عصر مدرنیته و در رویارویی با این پدیده تاریخی بیش تر از تاریخ نگاران قرن چهارمی نیست؛ آن چنان که برای به دست آوردن ابعاد کتیبه گور، آنرا وجب! می کند.
از نظر بهمن، زمان در کوه خواجه هزار سال است که متوقف شده (ص ۱۱۷). بطور قطع این توقف در تمام ابعاد رخ داده است، نه فقط در سبک زندگی، ولی او در رویارویی با شابان و اهالی روستا که زبانشان سیصدچهارصد کلمه بیش تر نیست و از نظر میرخلیل می توان زود آنرا آموخت (ص ۱۹۹)، راه ارتباطی جز زبان بدن ندارد. حال آنکه بهمن مدت هاست روی قرن سوم کار می کند (ص ۱۲۵). برای یک کارشناس تاریخ، آشنایی ابتدایی با زبانی که اتفاقاً تعلق خاطری به کاربران آن وجود دارد، کار چندان سختی نیست، ولی هنگام برخورد با حیوان مقدس در کوه، شابان با حرکات دست و سر به او می فهماند که این تنها شکار کوه خواجه ملک محمد است و سالهای سال، حتی قبل از آنکه او به دنیا بیاید، در همین کوه می چریده است. (ص ۱۲۴) حال چه طور می شود این مفاهیم را با حرکات سر و دست به دیگری انتقال داد، نویسنده باید پاسخ دهد. ایراد کار این است که نویسنده زبان را از میان برداشته اما جای گزین مناسبی برای انتقال مفاهیم قرار نداده است. در مجموع می توان به این نتیجه دست یافت که ما در اثر بیش تر با یک توریست روبه رو هستیم تا یک پژوهشگر تاریخ.
اگر از زبان قدرتمند و توصیفات زیبای ابتدای کتاب بگذریم و بخش های تاریخی را از داستان جدا نماییم، دقیقاً چه چیزی جز یک داستان کم جان و رمق با ماجراهای فرعی تٌنٌک باقی می ماند که اوراد نیمروز یک رمان باشد؟ قصد ابتدایی نویسنده برای نوشتن یک داستان کوتاه و سپس داستانی بلند و بعد تبدیل آن به یک رمان در این مساله بی تاثیر نبوده است».
مرضیه نفری در بخش پایانی نقد خود فضای شاعرانه و توصیفات زیاد داستان را مخل منعقد شدن داستان دانست: «توصیف ها، تصویر نمی دهند و داستان را جلو نمی برند و به آسانی قابل حذف هستند. گاهی توصیف ها ساده هستند و خواننده را همراه می کنند. استفاده از کلمات و ترکیبات جدید، گاهی اوقات به افزایش دایره واژگان می انجامد و لذت کشف و آشنایی با لغات جدید را می چشاند اما در این داستان به دلیل تعدد کلمات، این اتفاق نمی افتد. از طرفی فضای داستان و جمله های پیشین و پسین هم اجازه درک و فهم کلمات جدید را نمی دهد.»
بی بار بودن این کویر و حاصل خیزی کجا؟
سمیه عالمی در بخش پایانی به ارتباط نازایی کویر و زندگی بهمن پرداخت: «به نظر می رسد چرایی سفر کویری بهمن فرار از بی نتیجه بودن زندگی مشترکش با پریسا است. در کویر رو به مرگ می رود اما اهالی آن روستای چند نفره نجاتش می دهند، دختری وجیهه از اهل روستا مهر او را به دل می گیرد، اهالی او را برای دامادی روستا و فرزندآوری می خواهند اما بهمن درحالیکه می تواند زندگی باردیگر ای را شروع کند، یکباره و بی هیچ دلیل و انگیزه ای می خواهد به زندگی با پریسا و عشق او برگردد، درحالی که آخرین مکالمه آنها تأیید می کند که بهمن پیش از ورود به کویر در ذهن پریسا مرده و این رابطه ازدست رفته است؛ پس چرا کوشش برای بازگشت؟
در نظر نویسنده این سرزمین سترون است، چه بسا شخصیت اصلی داستان هم به همین نتیجه می رسد که سترونی این سرزمین شهر و کویر ندارد و با زنده ماندن عمرولیث و اولادش هم هیچ اتفاق امیدوارانه ای نمی افتاد. او به گیاهان کوچکی که در کویر جوانه زدند اشاره می کند و می گوید اینجا آب هست. اما «میر» می گوید آن جوانه ها در توهم آب رشد کرده اند و به زودی خواهند مرد! درنهایت نویسنده از زبان شخصیت ها می گوید فرقی نمی کند چه کسی زمام دار ایران باشد، باز مغولان حمله می کنند و ایران ویران می شود و چیزی از این سرزمین نخواهد رویید. با این شرایط روشن است که چرا بهمن از ازدواج با دختر جوانی که از نسل ملک محمد، شخصیت محبوب تاریخی اش است هم فرار می کند به این علت که چیزی برای تغییر مطلوب نمی بیند. بااینکه نویسنده اینجا هم در گفتن جان کلام داستانش، منطقی لحاظ نمی کند؛ شابان ده پسر دارد اما در بحران جمعیتی که دارند آنها را به عقد دختران ده درنمی آورد! «میر» مرد دوره گرد به خواهر همسر شابان متمایل است اما دختر را به عقد آب درمی آوردند! شابان می خواهد این روستا زنده بماند اما با حضور مردان روستا و میر، دختر با آب ازدواج می کند و شابان برای حل مشکل سراغ درکویرمانده ها برای ازدواج دختران روستا می رود. همه چیز در داستان مهیای تولدهای تازه است اما نویسنده نمی خواهد که نمی خواهد. به نظر می آید مشخص نبودن «ضعف و نیاز»، «آرزو و هدف» شخصیت اصلی در داستان و فقدان «نبرد و مکاشفه ی نهایی»، داستان را مبتلا به اختلال کرده است و موانعی که نویسنده برای داستان و تعلیقش ساخته، زودگذر و ناچیز از آب درآمده اند پس داستان مبتلا به تختی و خمودگی است.»
گروه داستانی خورشید بمنظور کنکاش در ادبیات ایران و جهان هر ماه یک رمان را نقد و بررسی می کند. تنظیم این گزارش به قلم سمیه عالمی است.
منبع: پرسی بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب