مطالعه و مرور فاطمی؛
نوارهایی که حاج کریم از گفتار علامه امینی ضبط کرد و کتاب شدند
پرسی بلاگ: حاج کریم رومنا (دستمالچی) که تنها مخاطب علامه امینی هنگام بیان این مطالب بوده، آنها را در نوارهایی منحصر به فرد ضبط کرد.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: کتاب «فاطمه الزهرا (س)» با تدوین حبیب چایچیان بتازگی توسط انتشارات امیر کبیر به چاپ نوزدهم رسیده است. این کتاب گفتارهایی از علامه امینی، صاحب کتاب الغدیر، درباب فضائل، مناقب و مقام والای حضرت زهرا (س) را شامل می شود.
روز شهادت حضرت زهرا (س) دلیل خوبی برای نگاه باردیگر و مرور این کتاب است.
حاج کریم رومنا (دستمالچی) که تنها مخاطب علامه امینی هنگام بیان مطالب این کتاب بوده، این مطالب را در نوارهایی منحصر به فرد ضبط کرده است. پانزده سال بعد این نوارها در اختیار حبیب چایچیان (حسان)، شاعر پرآوازه آئینی، قرار گرفت تا با تنظیم جملات و بازنویسی کامل آن گفتار، بدون این که در مفهوم مطالب سنگین کتاب کوچک ترین تغییری حاصل شود، آنرا بصورت یک کتاب تدوین و آماده کند.
اعتقاد مردم بر این است و به طور معمول چنین می پندارند که مناقب و فضائل حضرت زهرا (س) فقط به این جهت است که دختر حضرت رسول اکرم (ص) بوده اما باید معتقد بود که حضرت فاطمه (س) صاحب ولایت کبری است؛ یعنی همانطور که باید به ولایت رسول اکرم، امیرالمومنین و حسنین (ع) ایمان داشت، باید به ولایت حضرت صدیقه زهرا (س) نیز اعتراف کرد و معتقد بود.
برای اثبات این موضوع، می توان مطالب را از دو نظر تحقیق و بررسی کرد و در دو بخش آنها را خلاصه کرد:
بخش اول: فاطمه (س) از دیدگاه قرآن، و بررسی آیاتی که مربوط به آن حضرت است.
بخش دوم: فاطمه (س) از دیدگاه روایات و بررسی احادیثی که در مناقب و فضائل آن حضرت وارد شده، و هم ردیف مناقبی است که در شأن پیامبر اکرم و امیرالمومنین و اولاد معصوم (ع) است.
فاطمه (س) از دیدگاه قرآن
بخش اول این کتاب با آیه «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا شروع می شود، خدا چنین می خواهد که رجس (هر آلایش) را از شما خاندان نبوت ببرد و شما را پاک و منزه گرداند.»
برخی را عقیده بر این است که چون این آیه شریفه بین دو آیه واقع شده که آن آیات درباره ی زوجات پیغمبر (ص) نازل شده است؛ بدین سبب به همان نسق، این آیه هم باید در شأن زوجات آن حضرت باشد و ما لازم می دانیم که از پنج طریق به این آیه نظر کنیم:
اول بررسی این که پس از نزول این آیه، از رسول اکرم (ص) درباره ی آن نصی (کلام صریحی) هست که آیه تطهیر در شأن چه کسی نازل شده است؟
دوم این که در این موضوع، از خود زن های پیغمبر اکرم (ص) کلام معتبر و صریحی وجود دارد که دلالت کند این آیه درباره ی کیست؟ آیا یکی از آنان ادعا کرده است که آیه تطهیر در شأن ما زنان پیامبر نازل شده است؟ یا این که عکس این مطلب را اظهار نموده است؟
سوم این که آیا علی یا اولاد امیرالمومنین (ع) با این آیه احتجاج و منا شده کرده اند؟ آیا ادعا کرده اند که این آیه در شأن ما دوده است و در غیر ما نیست؟ و آیا در مقام احتجاج از صحابه چه شنیده اند؟
چهارم این که آیا از خود صحابه کلام معتبر و صریحی در این زمینه موجود است که آیه تطهیر درباره ی چه کسی نازل شده است؟
پنجم این که رجال تفسیر و حدیث در این زمینه چه می گویند؟ آیا با نظر آن کسانی که می گویند آیه تطهیر (مانند دو آیه قبل و بعد آن) مربوط به زوجات پیغمبر است هم رأی و موافق هستند؟ یا این که می گویند نه خیر، چون درباره ی شأن نزول این آیه، نص (کلام معتبر و صریحی) وجود دارد، پس باید تابع آن نص شد.
بنابراین آن چه درباره ی آیه تطهیر بیان می شود از این پنج طریقه که گفته شد بیرون نیست.
آیه تطهیر در این بخش از کتاب «فاطمه الزهرا (س)» در گفتار پیامبر اکرم (ص)، زنان پیامبر اکرم (ص)، ائمه اطهار (ع) و حضرت زهرا (س)، صحابه و رجال تفسیر و حدیث بررسی شده است.
در بخش بررسی آیه تطهیر و گفتار پیامبر اکرم (ص) چنین می خوانیم: اما آن چه نفس قضیه است: در شأن نزول این آیه روایات متواتری در دست است که حاکیست آیه تطهیر در خانه ام سلمه نازل شده است و در آن هنگام رسول اکرم (ص)، حضرت صدیقه، امیرالمومنین، و حسنین (ع) حضور داشته اند. جناب ام سلمه خودش از رسول اکرم (ص) تقاضا می کند که من نیز به جمع شما داخل بشوم و تحت کسا نزد شما خاندان رسالت قرار گیرم؟ حضرت او را نهی کرد و فرمود: «نه تو داخل نشو وَ أنتِ فِی خَیر؛ چون این آیه مخصوص است به ما پنج تن.»
نام جماعتی از صحابه که شأن نزول این آیه را به همین ترتیب نقل کرده اند و روایات آنها متواتر است به این شرح است: سعد بن ابی وَقاص، انس بن مالک، ابن عباس، ابوسعید خدری، عمربن ابو سلمه، واصله بن اسقع، عبدالله بن جعفر، ابو حمرا هلال، عایشه، ام سلمه، ابو هریره، معقل بن یسار، ابو طفیل، جعفر بن حبان، حبیره، ابو برزه اسلمی، مقداد بن اسود.
روایاتی که صحابه مذکور نقل کرده اند، در این مساله هم رأی و هم سخن هستند که آیه شریفه تطهیر در خانه ام سلمه نازل شده، و فقط در شأن پنج تن بوده است و هیچیک از زنان پیغمبر (ص) داخل این قضیه نیست، و این مطلب از مسلمات است. غیر از حضرات صحابه، حدودا سیصد نفر دیگر نیز این روایت را به همان ترتیب و با ذکر این که محل نزول آیه خانه ام سلمه بوده است، نقل کرده اند. و ما مشخصات این سیصد نفر را که در قرون مختلفه می زیسته اند به تقضیل در کتاب الغدیر شرح داده ایم.
تمام این سیصد نفر نصوصی از پیغمبر اکرم (ص) نقل کرده اند که پس از نزول آیه تطهیر از حضرت پرسیده شد که این آیه شریفه در شأن کیست؟
حضرت فرمود: «منم، علی، فاطمه و حسنین (ع)»
پس با عنایت به مطالب فوق، جای هیچ نوع تردیدی نیست که حضرت صدیقه زهرا (س) نیز مشمول آیه تطهیر است و در کلمه «اَهلَ البَیت» او نیز مراد است. گذشته از اینها، پیغمبر اکرم (ص) برای اثبات و روشن شدن حقیقت امر، کار بسیار جالبی کرده است که ۹ نفر از صحابه آنرا نقل کرده اند، به این شرح که پس از نزول این آیه حضرت رسول (ص) هر روز تا زمان وفاتش حدودا هنگام خروج از منزل که برای اقامه نماز بامداد به مسجد تشریف می برد، پیش از نماز بامداد به در خانه حضرت صدیقه (س) می آمد و می فرمود: «اَلسَلامُ عَلَیکُم یا اَهلَ البَیتِ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً؛ سلام بر شما ای اهل بیت، به درستی که خدا اراده فرموده است که هر ناپاکی را از شما خاندان نبوت دور گرداند و شما را پاک و منزه نماید.»
راوی دیگری می گوید: من شش ماه در مدینه بودم و این جریان را هر روز مشاهده کردم. راوی دیگر نقل می کند: من نه ماه در مدینه توقف کردم و هر روز ناظر این صحنه بودم. راوی دیگر اظهار می دارد: من دوازده ماه در مدینه ساکن بودم و هر روز شاهد این روش پیامبر (ص) بودم و این جریان تا آخرین روز زندگانی رسول اکرم (ص) ادامه داشته است.
پس باتوجه به مطالب مذکور بطورکامل روشن است که آیه تطهیر مختص به خانه حضرت صدیقه (س) بوده است و آن اشخاصی که در آنجا ساکن بوده اند.
حضرت رسول اکرم (ص) که به این روش، به این استمرار، به این استقرار و در طول این مدت متوالی، هر روز بر در خانه زهرا (س) می آمد، منظورش این بوده که اگر کسی سخنان آموزنده و تعیین کننده او را روز گذشته نشنیده، امروز بشنود، و اگر امروز نشد فردا و اگر فردا نشد، در ایام دیگر...
همه صحابه، چه آنان که در مدینه حضور داشتند و چه مسافرانی که وارد شهر می شدند، از این روش رسول اکرم (ص) آگاه شدند که آیه تطهیر فقط و فقط در شأن خاندان پیغمبر (ص) پنج تن نازل شده است.
هر کس ایمان به ولایت حضرت صدیقه (س) نداشته باشد نفرین شده است
آنچه در روز قیامت همه در مقابل آن مسئول هستند، عبارت است از ولایت چهارده معصوم (ع) که همچون ولایت حضرت صدیقه (س) است، چنانچه در روایتی از جابر بن عبدالله در این کتاب نقل شده است: عربی بادیه نشین آمد حضور پیغمبر اکرم (ص) و عرض کرد؛ یا محمد (ص) اسلام را به من عرضه بدار. فرمود: شهادت بده به یکتایی خدای تعالی، و این که محمد (ص)، بنده و فرستاده اوست. اعرابی عرض کرد: یا رسول الله در مقابل این رسالت که مرا هدایت فرمودید آیا از من مزدی هم می خواهید؟ پیامبر فرمود: نه، به جز موت خویشان نزدیک، که اجر رسالت من است. اعرابی اظهار داشت: خویشان نزدیک خودم را دوست بدارم یا خویشان تو را یا رسول الله؟
پیامبر فرمود: خویشان نزدیک مرا. اعرابی عرض کرد: یا رسول الله اینک دستت را به دست من بده، تا برای دوستی تو و نزدیکانت با تو بیعت کنم. خدا لعنت کند کسی را که تو را و خویشان تو را دوست ندارد. پیامبر اکرم به این دعای او آمین فرمود.
پس هر کس ایمان و اعتقاد به ولایت و مودت حضرت صدیقه (س) نداشته باشد نفرین شده است به زبان پیامبر (ص) در روایت دیگری «طبری» و «ابن عساکر»، و «حاکم حسکانی» در شواهد التنزیل به چند طریق از «ابی امامه باهلی» نقل کرده اند که پیامبر فرمود: به درستی که خدای تعالی نهال وجود پیامبران را متفاوت و متفرق آفرید، ولی درخت وجود من را جداگانه، واحد و منحصر به فرد خلق فرمود. من خود استقلال دارم. کسی در اصالت وجود من شریک من نیست، من اصل آن درختم، علی (ع) ساقه آن، فاطمه (س) لقاح (مایه باروری آن) و حسن و حسین (ع) میوه های درخت وجود من هستند هرکس شاخه ای از شاخه های آن درخت را دستاویز خود کند نجات یافته است و هر کس از آن دور شود به گمراهی افتد و اگر بنده ای از بندگان خدا سه هزار سال بین صفا و مروه خدا را عبادت کند ولی صبحت ما پنج تن را درک نکرده باشد خدای تعالی او را به آتش افکنده.
فاطمه (س) از دیدگاه روایات
چنان که گفته شد، اخبار و احادیث مورد اطمینان که از فریقین (شیعه و سنی) در منقبت حضرت صدیقه (س) وارد شده است، به دو بخش تقسیم می شود:
بخش اول: احادیثی که در ذیل آیات شریفه نقش شده است، و ما آنها را به عنوان «فاطمه (س) از دیدگاه قرآن» مورد بحث قرار دادیم.
بخش دوم: سایر روایات که در شأن حضرت صدیقه (س) وارد شده است و می توان آنها را تحت عنوان «فاطمه (س) از دیدگاه روایات» بررسی و تشریح نمود. این احادیث دو دسته است. یک دسته اشتراکی است، یعنی روایاتی در منقبت حضرت رسول اکرم، امیرالمومنین و حسنین (ع) است که حضرت زهرا (س) نیز در آن مناقب اشتراک دارد. دسته دوم احادیث اختصاصی است، یعنی روایاتی که مخصوص است به مدایح و فضائل حضرت صدیقه (س) و ما اخبار دسته اول را در پانزده موضوع رده بندی و مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.
زهرا (س) یکی از علل آفرینش است
در این مساله اخبار خیلی از فریقین (شیعه و سنی) روایت شده است که به سبب آنها ثابت می شود، حضرت صدیقه (س) سبب آفرینش (عالم) بوده است، همان گونه که پدر بزرگوارش، امیرالمومنین و حسنین (ع) علت خلقت بوده اند.
در این بخش از کتاب روایت «ابو هریره» درباره ی حدیثی در اثبات این مطلب بیان شده است: «رسول خدا (ص) فرمود: هنگامی که خدای تعالی حضرت آدم ابو البشر را افرید و از روح خود در او بدمید، آدم (ع) به جانب راست عرض نظر افکند، آنجا پنج شبح غرقه در نور به حال سجده و رکوع مشاهده کرد، عرض کرد: خدایا پیش از آفریدن من، کسی را از خاک خلق کرده ای؟ خطاب آمد: نه نیافریده ام. عرض کرد: پس این پنج شبح که آنها را در هیئت و صورت همانند خود می بی نم چه کسانی هستند؟ خدای تعالی فرمود: این پنج تن، از نسل تو هستند، اگر آنها نبودند، تو را نمی آفریدم، اسامی آنان را از اسامی خود مشتق کرده ام (یعنی من خود، آنها را نام گذاری کرده ام) اگر این پنج تن نبودند، نه بهشت و دوزخ را می آفریدم، نه عرش و کرسی، نه آسمان و زمین را خلق می کردم، و نه فرشتگان و انس و جن را...
منم محمود و این محمد است. منم عالی و این علی است، منم فاطر و این فاطمه است، منم احسان و این حسن است و منم محسن و این حسین است.
به عزتم سوگند هر بشری به مقدار ذره بسیار کوچکی، کینه و دشمنی آنها را در دل داشته باشد او را در آتش دوزخ می افکنم یا آدم… این پنج تن برگزیدگان منند و نجات و هلاک هرکس وابسته به حب و بغضی است که نسبت به آنها دارد یا آدم هر وقت از من حاجتی می خواهی به آنان توسل کن.
ابو هریره می گوید پیامبر اکرم در ادامه سخن فرمود:
ما پنج تن کشتی نجاتیم هر کس با ما باشد، نجات یابد و هر کس که از ما رو گردان شود هلاک گردد. پس هرکس حاجتی از خدا می خواهد بوسیله ما دوده از حضرت حق تبارک و تعالی مسئلت نماید.
این روایت را «شیخ الاسلام حموینی» در فرائد «حافظ خوارزمی» در مناقب و چند تن دیگر از دانشمندان اهل سنت نقل کرده اند. همین طور دانشمندان بزرگ شیعه این حدیث شریف را روایت نموده اند و با بررسی آن بطور خلاصه می توان به شش مطلب یا شش منقبت پی برد که هر یک از پنج تن در آن مناقب و فضائل بطور یکنواخت و هم ردیف مشترکند.
مطلب اول: خلقت پنج تن و انوار آنان پیش از آفرینش آدم بوده است، و غیر از روایت مذکور احادیث بسیاری نیز از فریقین (شیعه و سنی) در این زمینه وارد شده است. از حضرت رسول اکرم (ص) نسبت به مدت زمانی که پنج تن پیش از آدم به وجود آمده اند روایاتی منقول است که در بعضی ۲۰۰۰ سال و در بعضی بطور مختلف ذکر گردیده است که گمان می رود این ارقام تقریبی است نه قطعی.
مطلب دوم: پنج تن سبب و علت آفرینش جهان بوده اند.
مطلب سوم: اسامی آنها از اسامی خدای تعالی مشتق شده است.
مطلب چهارم: جزای دشمنی و کینه توزی نسبت به آنان سوختن در آتش قهر الهی است.
مطلب پنجم: پنج تن برگزیدگان حضرت حق تبارک و تعالی هستند و هلاک و نجات هر بشری وابسته به حب و بغضی است که نسبت به آنها دارد.
مطلب ششم: هنگام حاجت خواستن از خدای تعالی باید آنها را وسیله استجابت دعا قرار داد و به آنها متوسل شد.
با توجه به این شش مطلب که بیان شد، اگر اشخاصی واجد این شش منقبت بوده باشند می توان معتقد بود و یقین کرد که آنها یک بشر عادی نیستند افرادی که خدای تعالی از همان ابتدای خلقت به آدم ابو البشر معرفی و نشان داده است که علت خلقت تو و اولاد تو اینها هستند اگر حاجتی داری باید به در خانه اینان بروی، اینها برگزیدگان من اند من خود اینها را نامگذاری کرده ام بنا بر آن چه گفته شد پنج تن در شش منقبت مذکور هیج فرقی با یکدیگر ندارند و در این مورد هیچ تفاوتی میان پیغمبر اکرم (ص) علی و حسنین (ع) با حضرت صدیقه (س) وجود ندارد همه در این مناقب یک نواخت هم رتبه و هم درجه اند؛ بااینکه از جهات و اعتبارات دیگر ممکنست قائل به فضیلت و برتری برخی بر بعضی باشیم، بطورمثال پیامبر اکرم منصبی دارد که دیگران ندارند.
اگر در شأن پنج تن به جز این شش منقبت نبود، هم ردیف بودن آنها در این مناقب نشان میدهد که هر یک از پنج تن از همه پیامبران از همه صدیقین از آدم تا خاتم خلاصه از جمیع مخلوقات خدای تبارک و تعالی الفضل و برترند، برای اینکه اگر آنها آفریده نمی شدند این خوان رحمت و این سفره خلقت گسترده نمی شد هر کس که به عالم هستی پا نهاده است (یعنی هر بزرگی، هر شریفی هر نبی ای، هر وصی ای، هر خلیفه ای، هر امامی، هر عالمی که به وجود آمده است) در حقیقت کنار سفره رحمت آنها نشسته و از نعمت وجودشان برخوردار گشته و نان خور و پرورش یافته و عائله رحمت و برکت وجود پنج تن بوده است. از این جهت است که حضرت سجاد (ع) در یکی از ادعیه شریفه اش که ائمه را معرفی می کند می فرماید: ماییم رحمتی که مردم از تو می طلبند ماییم غوث و پناه کسی که از تو پناه می جوید.
آری آنان در پیش آمدها پناه و در طلب حوائج ملجا همه مردمند. اغلب انبیا (از آدم تا خاتم) در هنگام مشکلات و طلب حاجت به آنان متوسل شده اند و از آبرومندی آنها در نزد خدا حاجت روا گشته اند. آنها محترمند، معظمند، معززند، علت خلقتند، برگزیدگان خدا هستند و با عنایت به این که پنج تن در مناقب گفته شده هم درجه و هم ردیف هستند، حضرت صدیقه (س) نیز در این مورد کوچک ترین فرقی با پدر بزرگوارش نداشته است.
ای دختر حبیب من بخواه از من آن چه می خواهی تا عطایت کنم
در بخش دیگر از این کتاب جابر بن عبدالله از رسول خدا (ص) درباره ی شأن حضرت فاطمه (س) روایت می کند:
هنگامی که روز قیامت فرا رسد، دخترم فاطمه سوار بر اشتری از اشتران بهشتی وارد عرصه محشر می شود، که مهار آن ناقه از مروارید درخشان و چهار پای آن از زمرد سبز، دنباله اش از مشک بهشتی چشمانش از یاقوت سرخ، و برفراز آن قبه ای (خیمه ای) از نور که بیرون آن از درونش و درون آن از بیرونش نمایان است، فضای داخل آن قبه انوار عفو الهی و خارج آن خیمیه پرتو رحمت خدایی است و بر فرازش تاجی از نور که دارای هفتاد پایه است از در و یاقوت که همانند ستارگان درخشان در افق آسمان نور افشانند از جانب راست آن مرکب هفتاد هزار ملک و از جانب چپ آن هفتاد هزار فرشته در صورتیکه جبرئیل مهار ناقه را گرفته است، با صدای بلندی ندا می کند: نگاه خود فراسوی خویش گیرید و نظرها به پایین افکنید این فاطمه دختر محمد است که عبور می کند. در آن هنگام حتی پیامبران و انبیا و صدیقین و شهدا همگی از ادب دیده فرو می گیرند تا این که فاطمه عبور می کند و در مقابل عرش پروردگارش قرار می گیرد آنگاه از جانب خدا جل جلاله ندا می شود: ای محبوبه من و ای دختر حبیب من بخواه از من آن چه می خواهی تا عطایت کنم و شفاعت کن هرکه مایلی تا قبول فرمایم. در جواب عرضه می دارد: ای خدای من و ای مولای من (دریاب) ذریه مرا شیعیان مرا پیروان ذریه مرا، دوستان مرا، و دوستداران ذریه مرا، بار دیگر از جانب حق خطاب می رسد: کجا هستند ذریه فاطمه و پیروان او، کجایند دوستدارانش و دوستداران ذریه او؟ در آن هنگام جماعتی به پیش می آیند و فرشتگان رحمت آنان را از هر سوی در بین می گیرند و فاطمه (س) در صورتیکه پیشگام آن هاست همگی را همراه خود به بهشت وارد فرماید.
منبع: پرسی بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب